Je ziet kunstwerken van onder anderen Vincent van Gogh, Johan Thorn Prikker, Jan Toorop, William Degouve de Nuncques, Odilon Redon, Pierre Puvis de Chavannes, Jan Sluyters, Charley Toorop en Piet Mondriaan. En beeldhouwwerken van onder anderen John Rädecker en Johan Coenraad Altorf.
Helenes motto: geest en materie zijn één
Spiritus et Materia Unum betekent geest en materie zijn één. Dit embleem op de gevel van het museum is vormgegeven door de Belgische kunstenaar en architect Henry van de Velde. Het is het levensmotto van Helene Kröller-Müller (1869-1939), een van Nederlands belangrijkste en meest vooruitstrevende kunstverzamelaars. Voor veel bezoekers van het Kröller-Müller Museum is de relatie met spiritualiteit en filosofie niet meteen duidelijk. Toch is het een van de belangrijkste fundamenten waarop de collectie is gebouwd.
Kunst als sleutel tot de ziel
Als tiener maakt Helene op school in Düsseldorf kennis met literatuur van grote Duitse schrijvers en filosofen als Lessing, Goethe en Schiller. Zij vonden het zelf nadenken belangrijker dan geloven en streefden naar vrijheid en vooruitgang in de hele samenleving. Deze manier van denken was voor Helene een openbaring en leidde tot twijfels over het geloof.
Na een lange zoektocht naar andere vormen van spiritualiteit en zingeving in haar leven vindt Helene op 36-jarige leeftijd in de kunst de sleutel tot de wereld van de ziel. Via de lessen kunstbeschouwing van H.P. Bremmer raakt zij in de ban van de filosofie van de 17e-eeuwse Nederlandse filosoof Spinoza. De kern van Spinoza’s leer, het zoeken van God in al het aardse, staat aan de basis van haar levensmotto.
Fascinatie voor Van Gogh
Dankzij Bremmers definitie van kunst als een overdracht van een spirituele ervaring, leerde Helene ook het werk van de dan nog relatief onbekende Vincent van Gogh waarderen en begrijpen. Ze was ervan overtuigd geraakt dat deze kunstenaar ‘een van de grote geesten van de moderne kunst’ was en dat zijn werk een nieuwe ontwikkeling in de kunst zou inluiden. Over Mand met citroenen en fles (mei 1888) schrijft Helene in maart 1909: ‘Als je je eens zult kunnen verplaatsen in het gemoed van iemand, die zóó citroenen heeft kunnen zien en ons vertolken, dan zal je van kunst genieten omdat je er uit voelt, dat er ten spijt van alles iets in de wereld is, waar wij telkens weer naar zoeken en telkens weer ontzag voor moeten hebben.’ In de tentoonstelling is naast Mand met citroenen en fles ook Van Goghs Olijfgaard (juli 1889) te zien.
Een andere blik?
Wat gebeurt er als we naar deze kunst kijken met de ogen van nu? Filosoof en schrijver Désanne van Brederode geeft bij zeven werken in de tentoonstelling via gesprekken verschillende invalshoeken om kunst te ervaren. Ze ging er ook over in gesprek met haar buurmeisjes. In de familietour nemen zij je mee in hun ontdekkingen en observaties. Je vindt de audiotours in de tentoonstelling. Een gesprek thuis nog eens terugluisteren? De tours zijn ook online beschikbaar.
Activiteiten
Naast de audiotours zijn ook Doordenkers aanwezig: publieksbegeleiders op zaal die je uitnodigen voor een intuïtief gesprek. Zij zijn er elke zondag en in de vakanties op woensdagen én zondagen, tussen 12.00 en 16.00 uur.
Vanaf 31 oktober zijn er elke donderdag (m.u.v. Tweede Kerstdag) gratis instaprondleidingen door de tentoonstelling. De instaprondleidingen duren 45 minuten en zijn gratis, je hoeft niet te reserveren. Om 11.00 uur is er een instaprondleiding in het Nederlands, om 14.00 uur in het Engels. De rondleiding start bij de ingang van de tentoonstelling.
In januari zijn er voor volwassenen activiteiten rondom Blue January. Hierin staat centraal: hoe kom je deze maand door en kun je deze tijd zien als moment van bezinning en een tijd voor het kiemen van nieuwe zaadjes? Binnenkort vind je hier meer informatie over deze activiteiten.
Lees de zaalteksten
Download hier de zaalteksten in groot formaat letters