De aardappeleters: een meesterproef
Het schilderij De aardappeleters van Vincent van Gogh is het meest ambitieuze werk uit zijn Nederlandse periode. Voordat hij aan het schilderij begint, maakt hij ruim honderd portretstudies van landarbeiders, diverse tekeningen en twee geschilderde studies. Zo bereidt hij zich voor op zijn grote schilderij over het Brabantse boerenleven, dat hij als een soort meesterproef ziet. Hij wil bewijzen dat hij op weg is een goede figuurschilder te worden. Deze versie van het De aardappeleters gaat vooraf aan de laatste versie en heeft vrijwel dezelfde compositie, maar is schetsmatiger opgezet.
Liefde voor de mens
Als Van Gogh in augustus 1880 besluit kunstenaar te worden, wil hij het harde bestaan vastleggen van mensen die moeten ploeteren voor hun brood. Aanvankelijk werkt hij in de Borinage en in Brussel, maar in 1881 keert hij terug naar zijn ouderlijk huis in Brabant. Daar vormt de arme boerenbevolking het onderwerp voor veel studies. Uit bewondering voor de oude meesters, vooral Rembrandt, schildert hij de boeren in donkere, aardse tinten, met sterke licht-donkercontrasten.
Zijn belangrijkste voorbeeld is de Franse schilder Jean-François Millet, volgens hem de ware boerenschilder, die ‘ons de ogen weer geopend heeft voor de mens die leeft in de natuur’. De terugkerende, seizoensgebonden arbeid van de boer is voor Van Gogh nauw verbonden met de eeuwige levenscyclus. Waar zaaiers een voorbode zijn van het leven, snijden maaiers het weer af.
Harde boerenleven
Van Gogh maakt zijn tekeningen en studies voor De aardappeleters bij de boerenfamilie De Groot-van Rooij in huis. Het is niet zijn bedoeling om deze mensen exact te portretteren. Hij wil de sfeer en de primitiviteit van het harde boerenleven weergeven.
Een brief aan Theo over De aardappeleters
Later schrijft hij daarover aan Theo: ‘Ik heb namelijk wel terdege er op willen werken dat men de gedachte krijgt dat die luitjes die bij hun lampje hun aardappels eten, met die handen die zij in de schotel steken zelf de aarde hebben omgespit en (…) dat zij hun eten zo eerlijk verdiend hebben.’
Meer van Vincent van Gogh
Het Kröller-Müller Museum bezit het museum de op-één-na grootste Van Goghverzameling ter wereld. De vaste collectie bevat 90 schilderijen en ruim 180 tekeningen van de meester. Het schilderij De aardappeleters van Van Gogh is te zien in onze Van Gogh Galerij.
