De futuristische ‘reconstructie van het universum’
In 1915 worden de futuristische esthetische idealen door Giacomo Balla en Fortunato Depero opgetekend in het manifest Ricostruzione Futurista dell’Universo. Volgens dit manifest moeten de in de traditionele kunsten – schilderkunst en beeldhouwkunst – ontwikkelde vernieuwingen worden ingezet voor de transformatie van het dagelijks leven tot een futuristisch universum: een ‘opera d’arte totale’, een totaalkunstwerk, waarin de moderne mens zal leven.
Een eerste kennismaking
Europa maakt in 1912 kennis met het werk van de futuristen door een reizende tentoonstelling met schilderijen van Umberto Boccioni, Carlo Carrà, Luigi Russolo en Gino Severini, die na galerie Bernheim-Jeune in Parijs onder meer Londen, Brussel, Berlijn, Den Haag en Amsterdam aandoet. De tentoonstelling, maar vooral ook de radicaliteit van het futurisme roepen op zijn zachtst uiteenlopende reacties op en ontketenen levendige en soms ronduit verhitte debatten tussen bewonderaars en critici. Vaststaat echter dat het futuristische ideaal van het samengaan van kunst en leven voor de Europese avant-garde een geheel nieuwe weg opent, misschien wel de meest vruchtbare van de twintigste eeuw. Voor de futuristen betekent de entree op het toneel van de internationale avant-garde een verbreding van hun horizon en een aanscherping van hun ideeën.
Internationale bruiklenen
Voor de tentoonstelling Het futurisme & Europa reizen veel bruiklenen vanuit heel Europa en soms daarbuiten naar Otterlo. Maar er is ook veel werk uit de Kröller-Müllercollectie te zien. Naast Italiaanse futuristen als Giacomo Balla, Umberto Boccioni, Fortunato Depero, Antonio Sant’Elia, Benedetta Cappa en Enrico Prampolini zijn ook andere avant-garde kunstenaars als Theo van Doesburg, Gerrit Rietveld, Georges Vantongerloo, Sonia Delaunay, Le Corbusier, Pablo Picasso, Olga Rozanova, Natalia Goncharova, El-Lissitzky, Vladimir Tatlin, Alexander Rodchenko, Walter Gropius, Oskar Schlemmer, Alma Siedhoff-Busscher in de tentoonstelling vertegenwoordigd.
Het (kleine) grote Toekomstboek
In de tentoonstellingsruimte ligt Het (kleine) grote Toekomstboek gratis klaar voor bezoekers van alle leeftijden. Aan de hand van negen uitdagende opdrachten ga je anders kijken naar futuristische kunst.
Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt een gelijknamige, rijk geïllustreerde publicatie. De samenstelling van zowel tentoonstelling als publicatie is in handen van prof. dr. Fabio Benzi, hoogleraar aan de Università degli Studi ‘G. d’Annunzio’, Chieti-Pescara. Je koopt het boek in de museumwinkel en in de webshop.
Lees de zaalteksten
Download hier de zaalteksten in groot formaat letters
Video
In de video hieronder introduceert directeur Lisette Pelsers het futurisme aan de hand van een aantal werken uit de collectie van het museum.
⚙️Ondertiteling nodig? Start de video en kies je taal (Nederlands/Engels).
De tentoonstelling en publicatie worden mede mogelijk gemaakt door onder andere het Ministerie van OWC, het Helene Kröller-Müller Fonds, de VriendenLoterij, het Blockbusterfonds, de Art Mentor Foundation, de Turing Foundation, de Brook Foundation, de International Music and Art Foundation, het Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting Zabawas, AkzoNobel/Sikkens, Van Lanschot Kempen en Fonds 21.
Werken in de video: Ivo Pannaggi, Eetkamerstoel van het Casa Zampini, 1925 / Gerrit Rietveld, Zigzagstoel, c.1932 (latere uitvoering Gerard van de Groenekan), Centraal Museum, Utrecht / Ivo Pannagi, Stoel voor de hal van het Casa Zampini, 1925-1926, Palazzo Buonaccorsi, Macerata musei, Esanatoglia / Gerrit Rietveld, Berlijnse stoel, 1923 (latere uitvoering Gerard van de Groenekan) / Giacomo Balla, Genio futurista, 1925, Collezione Laura e Lavinia Biagiotti, Guidonia, Italië/ Gerrit Rietveld, Rood-blauwe stoel, c.1923 (latere uitvoering Gerard van de Groenekan) / Gerrit Rietveld, Drie-buizen lamp, c.1922 (replica 2014), Centraal Museum, Utrecht / Giacomo Balla, Jurk voor Luce, 1930, Fondazione Biagiotti Cigna, Guidonia / Giacomo Balla, Futuristisch pak, tweede helft 1920, Particuliere collectie, Italië/ Pablo Picasso in samenwerking met Fortunato Depero, Kostuum van de Amerikaanse directeur in het ballet Parade, 1917 (reconstructie Anna Biagiotti), Fondazione Teatro dell’Opera di Roma, Rome / Giacomo Balla, Meubels voor de Sala Verde(Groene Kamer), eetkamer, 1918-1919, particuliere collectie / Umberto Boccioni, La forze di una strada, 1911, Nakanoshima Museum of Art, Osaka, Japan / László Moholy-Nagy, Licht-Raum-Modulator, 1922-1930 (replica 1970), Van Abbemuseum, Eindhoven
Afbeeldingen: Umberto Boccioni, Forme uniche della continuità nello Spazio, 1913, (gegoten in 1972), foto: Marjon Gemmeke / Luigi Russolo, La rivolta, collectie Kunstmuseum Den Haag / Fortunato Depero, Campari Soda flesje, 1932, Galleria Campari, Milaan/ Gerrit Rietveld, Berlijnse stoel, ontwerp 1923, latere uitvoering door Gerard van de Groenekan (1904 – 1994) / Umberto Boccioni, La forze di una strada, 1911, Nakanoshima Museum of Art, Osaka / Fortunato Depero, Gratticieli e tunnel, 1930, Mart, Rovereto.
c/o Pictoright Amsterdam, 2023