Het Kröller-Müller bezit ongeveer duizend tekeningen van vóór 1850, met name uit de Noordelijke- en Zuidelijke Nederlanden en Italië. Het merendeel maakt deel uit van de ruim 11.500 objecten tellende kunstcollectie van Helene Kröller-Müller. Net als veel andere verzamelaars uit haar tijd vult zij haar overwegend moderne collectie aan met werk van oude meesters. Niet alleen op doek maar ook op papier. Ze volgt daarbij ook de adviezen van haar kunstadviseur H.P Bremmer, die van mening is dat kunst is gemaakt om emotie op te wekken. Hij ziet emotie als de overdracht van een spirituele ervaring en benadrukt dat spirituele kunst te allen tijde bestaan heeft. Het is ‘malligheid, […] onderscheid te maken tusschen oude en nieuwe kunst. Rembrandt zelf zou daarom lachen.’
Selectie tekeningen
De selectie voor de tentoonstelling bevat veel bijzondere en zeldzame tekeningen en werken van hoge kwaliteit. Een verrassing is een schetsblaadje van de enige tekenares in de verzameling, Christina Chalon (1749-1808). Zij specialiseerde zich in het uitbeelden van gewone mensen en hun alledaagse bezigheden in de achttiende eeuw. De persoonlijke en humoristische dagboektekeningen van Christiaan Andriessen (1775-1846) geven juist een inkijkje in het mondaine leven in het vroege negentiende-eeuwse Amsterdam. Deze tekeningen zijn tot nog toe ontsnapt aan de aandacht van auteurs over zijn werk. Ook bijzonder is een zeldzame tekening van de Milanees Giovanni Ghisolfi (1623-1683), een van zijn drie bekende voorstudies voor fresco’s in de kapel van Sint Benedictus in het klooster Certosa di Pavia in Lombardije.
Onderzoek
De honderd tekeningen van 55 verschillende kunstenaars zijn uitgebreid onderzocht. Er is opnieuw gekeken naar de toeschrijvingen en dateringen, maar ook naar de plek van de werken binnen het oeuvre van de kunstenaar, naar de voorstellingen en de herkomstgeschiedenis. Bij de tentoonstelling verschijnt een tweetalige catalogus, waarin het onderzoek naar de tekeningen zal worden gepubliceerd. Bij het onderzoek werkte het museum samen met specialisten van onder meer het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis en het Rijksmuseum, Amsterdam. Dat het Kröller-Müller een aanzienlijk aantal bijzondere oude tekeningen bezit zal niet alleen voor het grote publiek maar ook voor specialisten een verrassing zijn.
Afbeeldingen: Henricus Franciscus Wiertz, Stilleven van schelpen op een marmeren blad, 1808, Christiaan Andriessen, Musicerend trio met toehoorders in een kamer, 2 februari 1806