Heart of Darkness

Het merendeel van de deelnemende kunstenaars heeft een migratieachtergrond en woont en werkt nu in het Westen. Volgens conservator Marianne Brouwer maken zij kunst ‘in het westerse vocabulaire, maar met een thematiek die uit hun achtergrond voortkomt’ en kunnen ze daarom worden omschreven als ‘kunstenaars in ballingschap’.

Brouwer ontleent de titel van de tentoonstelling aan de gelijknamige roman uit 1902 van Joseph Conrad, die in dit boek een eerste confrontatie van een westerling met de cultuur van Midden-Afrika beschrijft. Het boek wordt beschouwd als de eerste antikoloniale roman in de literatuur. Vergelijkbaar met de hoofdpersoon van het boek wordt de bezoeker van de tentoonstelling geconfronteerd met de niet-westerse cultuur in de vorm van kunstwerken die de cultuurhistorische plaats van het westerse museum bevragen.

De Chinese kunstenaar Cai Guo-Qiang opent de tentoonstelling op 18 december 1994 met het werk Project for extraterrestrials no. 23: Myth-Shooting the suns, dat is geïnspireerd op een Chinese mythe over het ontstaan van de aarde, als ook op de wetenschappelijke theorie over de oerknal. Op een zandvlakte in Het Park De Hoge Veluwe plaatst hij negen bomen omgekeerd in het Veluwse zand en bindt aan de wortels van elke boom een grote hoeveelheid vuurwerk. De bomen zijn onderling verbonden met een lont van 3,5 kilometer, die tijdens de openingsceremonie door Cai wordt aangestoken. Enkele seconden lang zijn de bezoekers getuige van een spektakel gelijkend op de creatie van het universum.

Na afloop van de tentoonstelling verwerft het museum werken van vrijwel alle deelnemende kunstenaars. Resonance van de Chinese kunstenaar Chen Zhen dat te zien was in het auditorium wordt in 1999 verplaatst naar de beeldentuin waar het een permanente plek krijgt op de Franse Berg. The overturned Tomb van Huang Yong Ping wordt bewust tegenover de oude entree van het museum geplaatst. Daar wordt de collectie oude Aziatische kunst tentoongesteld, waaronder een verzameling Tang-beeldjes die in het graf aan overledenen werden meegegeven.