In januari 1958 verblijft Hammacher twee dagen bij Jacques Lipchitz in New York. Bijna tien jaar eerder heeft hij in deze stad de Litouwse beeldhouwer ontmoet op een feest in de tuin van twee verzamelaars en raakt in gesprek over Van Gogh, beeldhouwkunst en een sculptuur van Lipchitz die in de tuin op het gazon staat. De kennismaking leidt in 1954 tot de aankoop van de bronzen sculptuur De kreet (Het paar), die een jaar later ook op de Sonsbeektentoonstelling wordt geëxposeerd. Hammacher neemt zich dan al voor om over deze kunstenaar een grote tentoonstelling te maken.

De titel van de tentoonstelling, Jacques Lipchitz, 116 beeldhouwwerken, die vanuit het Kröller-Müller op tournee door Europa zal gaan, verraadt het enorme aantal beelden dat te zien is. Het geheel geeft volgens Hammacher ‘een indrukwekkend beeld van het immense beeldend vermogen, dat schuilt in deze dynamische kunstenaar’. De beeldenzaal is ervoor vrijgemaakt, maar ook zijn er voor het eerst beelden geplaatst op het gazon links van de ingang. ‘Zelden waren de mogelijkheden, die dit museum aan sculptuur biedt, zowel buiten op het gazon als binnen in de beeldenzaal, zo zeer tot haar recht gekomen.’

Hammacher probeert al geruime tijd een beeld van Marino Marini te verwerven. Hij kent de Italiaanse kunstenaar sinds de Sonsbeektentoonstelling in 1952, het jaar waarin Marini op de Biënnale van Venetië ook de prijs voor de beeldhouwkunst wint. Toch is zijn werk nog weinig vertegenwoordigd in Europese musea.

Wanneer Hammacher in Brussel Paard en ruiter ziet, volgens hem een van de mooiste stukken uit Marini’s oeuvre, is hij vastberaden het beeld te kopen: ‘De kleuren: het zwart en nachtblauw; het diepe rood en intense wit, hebben hierin zo’n sterk symbolische waarde gekregen, dat zij volkomen deelhebben aan de werkingskracht, die van de vormen uitgaat.’ Het is door zijn houten uitvoering bovendien een unicum, aangezien de meeste van Marini’s ruiterbeelden in brons zijn uitgevoerd. Marini heeft het museum al eens bezocht en laat Hammacher weten dat hij aan het museum onvergetelijke herinneringen bewaart, het zou hem veel plezier doen als het beeld, dat ook een persoonlijke favoriet is, een plek krijgt in het Kröller-Müller Museum.

Maar de Commissie van Bijstand aarzelt: ze vindt de vraagprijs van 50.000 gulden wel erg hoog. Ruiter en paard komt daarom een half jaar in proefopstelling in de beeldenzaal te staan. Voor Hammacher is het meteen ook aanleiding om het bestuur van de Kröller-Müller Stichting te wijzen op het kleine aankoopbudget: ‘het heeft […] langzamerhand weinig betekenis meer om de gekweekte relaties en de oriëntatie internationaal te houden, als wij slechts sporadisch en met te kleine middelen moeten proberen een verzameling aan te leggen’. Hammacher weet de commissie te overtuigen en het jaarlijkse budget wordt verhoogd naar precies 50.000 gulden per jaar.

Het ministerie geeft maar steeds geen goedkeuring aan het plan voor de beeldentuin en in 1959 is Hammachers geduld op. Wanneer hij opnieuw voor overleg naar Den Haag moet, besluit hij een ultimatum te stellen: als er na deze bijeenkomst geen positieve beslissing valt, dient hij per direct zijn ontslag in. Zijn gewaagde actie heeft resultaat. Niet alleen krijgt hij een paar maanden later groen licht, ook ontvangt de Kröller-Müller Stichting een lening van 350.000 gulden voor de aankoop van beelden. Zelf draagt de Stichting bij met 160.000 gulden, de opbrengst van een grote bruikleen aan een Van Goghtentoonstelling in Tokyo en Kyoto.

Cees van der Leeuw, die voorzitter van de Commissie van Bijstand is geworden, slaagt er bovendien in de verstandhouding tussen het museum en Stichting Het Nationale Park de Hoge Veluwe te verbeteren. Hierdoor kan na jarenlang onderhandelen eindelijk de erfpachtovereenkomst tussen beide partijen worden ondertekend. Het Nationale Park zegt tevens een aanzienlijke bijdrage in de aanlegkosten van de beeldentuin toe. Hammacher: ‘Alle bezwaren waren blijkbaar ten einde gedacht tegen de ontginning van enige hectaren grond in de omgeving van het museum. Een ontginning van bos-zonder-vorm tot een bos, waarin de vormen der beeldhouwkunst in opengemaakte ruimtes, ongekend leven zouden brengen.’

Jan Bijhouwer kan nu een definitief plan ontwikkelen, waarvoor hij zich laat inspireren door de bestaande structuur van kleine en grotere kommen in het eikenbos achter het museum. Hij ontwerpt een centrale ruimte van circa 60 bij 90 meter, met daaromheen in de kommen verschillende ‘expositieruimten’ of ‘buitenzalen’. Delen van het bos zullen moeten worden gekapt, in plaats daarvan zal gras worden ingezaaid. De ruimtes staan in verbinding door een hoofdpad waarlangs gewassen groeien die ‘harmoniëren met de omgeving’. In oktober wordt begonnen met de aanleg van de beeldentuin. Hammacher: ‘Het museum krijgt er een dimensie bij.’

Tekeningen van Beeldhouwers, 19e en 20e eeuw brengt een bijzondere deelcollectie onder de aandacht ‘waarin de beeldhouwtekening getoond wordt als voorstudie én als zelfstandig werkstuk – niet ondergeschikt aan de sculptuur, maar met een geheel eigen, steeds wisselende functie ten opzichte van het beeldhouwwerk’.

In de prentenkabinetten van de Van de Velde vleugel zijn sculpturen en tekeningen te zien van 33 beeldhouwers, onder wie Lynn Chadwick, Alberto Giacometti, Barbara Hepworth, Oscar Jespers, Toon Kelder, Charlotte van Pallandt, Carel Visser en Fritz Wotruba. Hammacher koopt van iedere kunstenaar ten minste één tekening. Van Csáky, Mendes da Costa, Zijl en Rädecker zijn al in de tijd van Helene tekeningen verworven.

Hammacher vindt deze werken op papier zo belangrijk omdat ze ‘de relatie tussen binnen en buiten versterken’. Hij ziet daarmee ook een mogelijkheid om de restricties van Helene te omzeilen en de collectie uit te breiden met een derde verzameling, die de beeldencollectie en de door Helene ‘afgesloten’ schilderijencollectie met elkaar verbindt.