In september wordt uitgebreid herdacht dat 75 jaar geleden Operatie Market Garden plaatsvond. Naar aanleiding hiervan wordt voor het eerst in de geschiedenis de zogenoemde schuilkelder van het museum opengesteld. In de Tweede Wereldoorlog lag hier de kunstcollectie van Helene Kröller-Müller opgeslagen. Op zijn weg naar de kelder wordt de bezoeker begeleid door het geluidskunstwerk The Wind Rose van Susan Philipsz (1965, Glasgow).
The Wind Rose laat door middel van een achtkanaals geluidsinstallatie acht tonen klinken uit de bomen op weg naar de schuilkelder. Voor de atonale tonen is het geluid opgenomen dat ontstaat wanneer er op een hoornschelp wordt geblazen.
Acht windrichtingen
De hoornschelpen die Philipsz heeft gebruikt zijn afkomstig uit verschillende delen van de wereld: onder meer een grote koninginneschelp uit de Florida Keys, een ceremoniële horagai-schelp uit Japan en een schelp van de Filipijnen. De tonen uit de schelpen staan voor de acht windrichtingen op aarde en klinken allemaal anders: van een zachte bries tot een loeiende storm en alles daar tussenin. Het is alsof het bos bij de kelder zelf zucht, steunt, hijgt en blaast, als een metafoor voor het leven en onze sterfelijkheid.
Hoornschelpen
Vertrekpunt voor Susan Philipsz zijn historische verbeeldingen van de windrichtingen en beschrijvingen van hun geluiden. Tot in de zeventiende eeuw bepalen zeelieden hun koers aan de hand van de windrichtingen. Op zeeatlassen zijn de winden weergegeven als blazende hoofden met gebolde wangen, voorzien van korte beschrijvingen. Zo wordt Boreas, de noordenwind, getypeerd als ‘koud, woest en stormachtig’, en beschreven als: ‘hij maakt een hard, hol geluid dat sterk lijkt op het geluid van een hoornschelp als je daar op blaast’. Ook op de Horologion van Andronicos, de achtkantige ‘toren van de winden’ in Athene, heeft de noordenwind een hoornschelp in zijn hand.
Informatie en openingstijden schuilkelder