De futuristische kunst in het Kröller-Müller
Het Kröller-Müller is niet alleen de schatkamer van De Stijl maar ook van de futuristische kunst. Met bijna twintig futuristische kunstwerken kan het Kröller-Müller als enige museum in Nederland het futurisme als integraal onderdeel van de kunstgeschiedenis laten zien.
De geschiedenis van futuristische kunst
Het Italiaanse futura betekent toekomst. Het futurisme (1909-1916) is een voornamelijk Italiaanse beweging, die de dynamiek van de moderne samenleving omarmde. Het verheerlijkt lawaai, beweging, snelheid, techniek, oorlog en dynamiek. Het idealiseert alles wat modern, nieuw en snel is. De uitvinding van elektriciteit (straatverlichting), stoommachines, auto's, treinen, trams, de eerste vliegtuigen, radio en telegrafie, kunststoffen, fotografie en de film veranderen de wereld in hoog tempo. De kracht en energie van dit moderne leven vormen de inspiratiebron voor futuristische kunstenaars. Zij dragen aan deze vernieuwing bij en drukken met hun kunst de energie en de dynamiek van de nieuwe tijd uit.
Futuristische kunstenaars en hun levenshouding
Het futurisme is niet alleen een artistieke avant-gardebeweging die futuristische kunst maakt, maar ook een levenshouding. In de ogen van futuristische kunstenaars komt alles voort uit actie, de wereld is voortdurend in beweging, alles is aan voortdurende verandering onderhevig. ‘Futuristisch’ staat gelijk aan jong, modern en rebels. Futuristische kunstenaars streven naar een nieuwe esthetiek en naar een radicale vernieuwing van de hele samenleving. Oude waarden en normen moeten overboord gegooid worden. Zij willen zich alleen nog maar met de toekomst bezighouden. Dit levert niet alleen futuristische schilderkunst en beeldhouwkunst op, maar ook allerlei gebruiksvoorwerpen, van meubels en tapijten tot keramiek en boeken. Futuristen ze hielden zich ook bezig met reclame, theater, film en architectuur.
Futuristische kunstenaars in het Kröller-Müller
In de verzameling die Helene Kröller-Müller bijeenbracht, ontbraken futuristische kunstwerken, wat ze later zeer betreurde. Ze had het belang van het futurisme als een van de avant-garde bewegingen aan het begin van de twintigste eeuw over het hoofd gezien. Tot ver in de twintigste eeuw is de kunststroming ondergewaardeerd gebleven. In de Nederlandse musea is het futurisme dan ook nauwelijks aanwezig.
Gelukkig hebben de directeuren na Helene er werk van gemaakt om het hiaat in haar verzameling aan te vullen en zijn futuristische kunstwerken van onder anderen Giacomo Balla en Umberto Boccioni verworven. Vooral de laatste jaren is de futuristische kunst in de collectie sterk uitgebreid.
