Sonderbund-tentoonstelling

Van 25 mei tot en met 30 september 1912 vindt de Internationale Kunstausstellung des Sonderbundes Westdeutscher Kunstfreunde und Künstler plaats in de Städtische Ausstellungshalle in Keulen. Anton, die voor zaken in de stad verblijft, is zo enthousiast over de tentoonstelling dat hij Helene vraagt om samen met Bremmer ook naar Keulen te komen.

Van de vier ‘Sonderbund-tentoonstellingen’ is de laatste van 1912 de meest ambitieuze en spraakmakende. Naast werk van Duitse kunstenaars uit die tijd is er ook veel kunst te zien uit Frankrijk en andere landen, afkomstig van particuliere verzamelaars en kunsthandelaren. De tentoonstelling biedt zo een spectaculair overzicht van de vroege moderne kunst, met topwerken van Braque, Cézanne, Van Gogh, Gauguin, Kandinsky, Macke, Munch, Picasso, Seurat en Signac.

Nieuw is ook het door ontwerper Fritz Helmuth Ehmcke ontwikkelde totaalconcept voor de tentoonstelling, dat niet alleen de inrichting met witte wanden en zwarte scheidingsbanen omvat, maar ook de catalogus en alle overige drukwerk.

Opvallend aan deze editie zijn de grote aantallen werken van Vincent van Gogh: in totaal 125 schilderijen en tekeningen, verspreid over vijf zalen. De Sonderbund-tentoonstelling is daarmee de eerste grote Van Gogh-presentatie in Duitsland en draagt aanzienlijk bij aan de belangstelling en waardering van zijn oeuvre. De grootste bruikleengevers van Van Gogh zijn Anton en Helene zelf, met 25 schilderijen en 13 tekeningen.

Anton en Helene bezoeken de tentoonstelling ook om werk te kopen. Bremmer kijkt zijn ogen uit. Helene schrijft aan Sam dat hij ‘hierheen en daarheen sprong […] om iets te ontdekken.’ Toch had Helene gehoopt dat hij haar meer over de werken zou kunnen vertellen tijdens het bezoek, want alleen ontdekkingen doen die tot een aankoop moeten leiden, staat haar tegen, schrijft ze aan Sam.

Op de tentoonstelling koopt het drietal twee schilderijen van Van Gogh, De minnaar (portret van luitenant Milliet) en Stilleven met gipsbeeldje. Beide werken zijn afkomstig uit de verzameling va Jo Van Gogh-Bonger. Helene gaat samen met Anton nog een extra dag naar de tentoonstelling, met als resultaat het schilderij Roses van Auguste Herbin en de gietstenen sculptuur Grosse Stehende van Wilhelm Lehmbruck. Anton koopt zelf twee schilderijen op de Sonderbund-tentoonstelling als geschenk voor Helene ter gelegenheid van hun vijfentwintigjarig huwelijksjubileum.